POLJOPRIVREDA
Najveće poljoprivredne površine na području opštine zauzima ratarska proizvodnja i to najviše žitarice, pa krmno bilje, uljarice, a u manjem procentu ljekovito i industrijsko bilje. Ukupna površina pod ratarsko – povrtlarskim usjevima je 15.280 ha, žitarice zauzimaju oko11.430 ha, od toga se pod kukuruzom nalazi oko 7.000 ha, pšenicom 2.330 ha, a 2.100 ha pod ostalim žitaricama (zob, ječam, tritikale), pod uljaricama (soja , suncokret i uljana repica) se nalazi oko 700 ha, pod stočnim krmnim biljem oko 2.300 ha.
U posljednjih nekoliko godina dolazi do povećanja površina pod uljaricama, djetelinama, vještačkim livadama i kukuruza za silažu u odnosu na površine pod žitaricama. Na području opštine postoji doradni centar pri AD „Poljoprivrednik“, kapaciteta 3 tone/sat. U protekloj godini je dorađeno 1.278 tona žitarica (pšenice, raži i ječma) i u ovoj godini se očekuje povećanje proizvodnje.
Povrtlarska proizvodnja iz godine u godinu se povećava i sve više zauzima obradivo zemljište. Najviše je zastupljen krompir, pasulj, paprika, paradajz . Pod povrćem se zasije oko 850 ha. Posebno treba istaći proizvodnju povrća u zatvorenom prostoru (plastenici) čije se površine i objekti svake godine povećavaju. Prednost ove proizvodnje je u kvalitetnijim proizvodima, proizvodnja se odvija u toku cijele godine i količinski je veća po jedinici površine.
Klimatski uslovi omogućuju intenzivnu proizvodnju voća na području opštine Derventa ali je ona uglavnom usmjerena na proizvodnju koja služi za zadovoljenje vlastitih potreba domaćinstva. Najviše je površina pod šljivom, zatim jabukom, kruškom,višnjom. S obzirom na činjenicu da su to uglavnom stariji voćnjaci gdje je izostala primjena tehnoloških mjera i zaštite, potrebno je prilikom zasnivanja mladih zasada pristupiti provođenju savremene tehnologije gajenja, koristeći kvalitetan sadni materijal, uz neophodnu stručnu pomoć. U posljednjih nekoliko godina na području opštine je zasađeno oko 50 ha novih zasada jabuke, šljive i kruške i oko 6 ha plantažnih zasada vinograda. Potrebno je i dalje stimulisati proizvođače kroz podsticajna sredstva da se opredjeljuju za sadnju plantažnih zasada s ciljem intenziviranja voćarske proizvodnje. Na području opštine djeluje udruženje proizvođača i prerađivača voća „Voćar“.
U oblasti hortikulture treba istaći uzgoj različitih formi dekorativnih, medicinskih i aromatskih biljnih vrsta.
Stočarstvo spada među najznačajnije faktore razvoja poljoprivredne proizvodnje .Na području opštine postoji tendencija ubrzanog kvalitativnog i kvantitativnog rasta stočnog fonda .Zaštitom stočnog fonda na području opštine bave se AD „Veterinarska stanica“, te privatne veterinarske ambulante „Jelisić“, „Jelić“ i „Tatić“ koji teritorijalno pokrivaju cijelo područje opštine Derventa. Po ekonomskom značaju govedarstvo zauzima prvo mjesto, a proizvodnja mlijeka dobija sve veći značaj sa oko 4.500 komada muznih krava i trenutnim otkupom svježeg mlijeka od oko 6 miliona litara godišnje. Najveći otkupljivač mlijeka na području opštine je „Mlijeko-produkt“ iz Kozarske Dubice. Najzastupljenije je goveče u tipu simentalca ,oko 80 posto, te crveni i crni holštajn i ostala ukrštena grla.
Svinjogojstvo je grana za koju se proizvođači teže odlučuju najviše zbog nedostatka obrtnih sredstava za nabavku kvalitetnog rasnog sastava, gubitka tržišta i zbog manje potražnje svinjskog mesa. Svinjogojska proizvodnja služi uglavnom za zadovoljenje vlastitih potreba , a samo se mali broj plasira na tržište. Na području opštine ima oko 14.000 svinja u fazi reprodukcije i podmlatka.
Peradarstvo zauzima značajno mjesto u stočarstvu i na području opštine ne samo zbog instalisanih objekata nego i zbog povećane potražnje za mesom peradi. Na području opštine ima preko 60 objekata za tov pilića kapaciteta sa oko 420.000 komada pilića u jednom turnusu i sa proizvodnjom preko pet hiljada tona mesa na godišnjem nivou. Ova proizvodnja je poprimila sve principe savremene proizvodnje zahvaljujući naučnim i tehnološkim dostignućima u oblasti genetike, ishrane i fiziologije živine. Proizvođači živinskog mesa svoje proizvode plasiraju ne samo na tržište BiH već i izvan granica, a sve se više odlučuju na ugovorenu proizvodnju iz razloga sigurnog otkupa.
Ovčarstvo je na području opštine nedovoljno zastupljeno i ekstenzivnog je karaktera iako ima sve uslove da se ubrzano razvija upravo zbog manjih investicionih ulaganja i veće potražnje za ovčijim mesom. Razvojem ove grane stočarstva iskoristile bi se velike neobrađene poljoprivredne površine na području opštine.
Pčelarstvo doživljava svoju revitalizaciju na području opštine koje pruža idealne uslove za razvoj ove grane. Na ubrzan razvoj pčelarstva uticala je i teška ekonomska situacija i nezaposlenost pa se mnogi u potrazi za izvorima egzistencije okreću pčelarstvu. Na području opštine ima oko deset hiljada košnica pčelinjih društava, sa godišnjom proizvodnjom od cca 150 tona meda.
Ribarstvo je jedna od najprofitabilnijih poljoprivrednih grana. Uzgoj ribe i proizvodnja ribljeg mesa je višestruko jeftinija nego proizvodnja mesa u stočarstvu. Na području opštine postoje dobri uslovi za razvoj ove grane zbog toga što postoje površine zemljišta koje imaju visok nivo podzemnih voda koje bi se mogle iskoristiti za izgradnju ribnjaka. Procjene su da je na području opštine oko 10 ha površina pod ribnjacima.
Poljoprivredna proizvodnja na području opštine Derventa organizovana je kroz udruženja i kroz zadruge. Na području opštine djeluju Udruženje farmera, Udruženje poljoprivrednih proizvođača , te zadruge „Agroposavina farm“ i DOO „ Lazarević Mikroprom“.
Udruženje poljoprivrednih proizvođača Derventa osnovano je početkom 2005. godine. Trenutno broji 120 članova. Ciljevi udruženja su: unapređenje poljoprivredne proizvodnje na području opštine, edukacija poljoprivrednih proizvođača, unapređenje stočnog fonda, promjena strukture sjetve na području opštine. Udruženje je organizovano po sekcijama.
Udruženje farmera je osnovano 2001.godine i u sastavu je Republičkog udruženja farmera. Ovo Udruženje broji oko 60 članova. Osnovni cilj Udruženja je unapređenje poljoprivredne proizvodnje u oblasti stočarstva kroz uvođenje novih tehnologija u proizvodnju, usvajanje standarda kvaliteta te edukaciju članova Udruženja. U sastavu Udruženja formirana je ženska sekcija koja broji 15 članova čije su aktivnosti uglavnom vezane za proizvodnju mlijeka i povrtlarsku proizvodnju.
PZ „Agroposavina farm“ je zadruga opšteg tipa, osnovana 2002. godine na inicijativu većih farmera sa područja opštine sa ciljem poboljšanja ekonomskog položaja zadrugara, podizanja standarda i kvaliteta života na selu i ostvarivanja zajedničkih interesa. Zadruga posluje u skladu sa zadružnim principima i trenutno ima 25 članova- zadrugara, a sa 50 farmera održava saradnju kroz kooperantske odnose. Održava poslovnu saradnju i sa ostalim poljoprivrednim proizvođačima koji su spremni da posluju u skladu sa zadružnim načelima uz primjenu savremenih tehnologija u proizvodnji. Osnovna djelatnost zadruge je organizovanje proizvodnje na gazdinstvima zadrugara i kooperanata uz pružanje stručno savjetodavnih usluga i obezbjeđenje repromaterijala za proizvodnju, otkup i plasman njihovih proizvoda. Pretežna djelatnost zadrugara je proizvodnja mlijeka sa obezbijeđenim plasmanom, a jedan broj zadrugara se bavi i svinjogojstvom i peradarskom proizvodnjom, te proizvodnjom voća i povrća. Zadruga je u saradnji sa međunarodnom organizacijom „ Sandnes Dubrovnik Group“ iz Sandnesa, Nerveška implementirala projekte kontrole kvaliteta zemljišta , zasnivanje vještačkih livada, organizovanja stanice za iznajmljivanje poljoprivrednih priključaka, organizovanja proizvodnje, otkupa i plasmana voća i povrća na otvorenom i zatvorenom prostoru, kompjuterizacija poslovanja zadruge i zadrugara , projekat stručno-istraživačke službe uz organizovanje stručno-edukativnih aktivnosti i studijskih putovanja zadrugara u Norvešku.
DOO „Lazarević Mikroprom“ je osnovan 1998. godine. Bavi se trgovinom, poljoprivrednom proizvodnjom , transportom i otkupom poljoprivrednih proizvoda. Sjedište je u Velikoj Sočanici.U okviru poljoprivredne proizvodnje zastupljena je proizvodnja žitarica, mlijeka, tov brojlera, tov bikova i steonih junica. U okviru otkupa poljoprivrednih proizvoda vrši se otkup sirovog mlijeka, teladi i bikova i otkup žitarica ali i transport mlijeka do Kozarske Dubice. Kooperacija sa poljoprivrednim proizvođačima vrši se kroz podršku nabavke repromaterijala za proljetnu i jesenju sjetvu. „Lazarević Mikroprom“ organizuje već devet godina Republičku izložbu stočarstva u saradnji sa Agencijom za uzgoj i selekciju u stočarstvu RS i Opštinom Derventa na kojoj se izlažu grla iz Broda, Doboja, Prnjavora , Modriče i Dervente. U okviru pčelarstva na području opštine djeluju Udruženja pčelara „Lipa“ i „Zlatna pčela“, a aktivna je i ZZ „Medoprom“.Osnovno opredjeljenje ovih udruženja je razvoj i promocija pčelarstva, proizvodnja meda i drugih pčelinjih proizvoda, edukacija članstva, nabavka opreme, organizovanje izložbi i plasmana pčelinjih proizvoda kao i zaštita životne sredine.
U cjelini gledano područje opštine Derventa ima pogodne prirodne uslove za poljoprivrednu proizvodnju. To se prvenstveno ogleda u raznolikim klimatskim uslovima , značajnim vodnim i zemljišnim resursima, ekološki čistom okruženju sa dobrim uslovima za proizvodnju zdrave hrane, prirodnim uslovima za širenje organske proizvodnje i prerade ljekovitog i aromatičnog bilja , značajnim površinama neiskorišćenog poljoprivrednog zemljišta i značajnim površinama pod pašnjacima kao potencijalom za intenziviranje stočarske proizvodnje, u mogućnostima uzgoja autohtonih sorti i rasa adaptiranih na lokalne ekološke uslove, povećanja navodnjavanja, dobro organizovanoj i teritorijalno raspoređenoj veterinarskoj službi, generalno dobrom opremljenošću poljoprivrednom mehanizacijom kao i postojanju određene infrastrukture za otkup poljoprivrednih proizvoda. Ovome treba dodati i činjenicu o zainteresovanosti stanovništva u ruralnom području za dokvalifikaciju kroz dodatno specijalističko obrazovanje i obuku poljoprivrednih proizvođača, razvoj organske poljoprivredne proizvodnje, uvođenje novih proizvodnih tehnologija i modernizacije poljoprivrednih gazdinstava te organizovanja otkupa poljoprivrednih proizvoda. Među potencijalima (snagama) razvoja ruralnih područja Opštine Derventa koji su najdirektnije vezani za poljoprivredu najvažniji su sljedeći: neiskorišteni zemljišni potencijali, veliki broj nezaposlenog radno sposobnog stanovništva, povoljni prirodni uslovi za poljoprivrednu proizvodnju, postojanje prirodnih uslova za implementaciju integrisanih projekata (poljoprivreda – turizam), postojanje organizovanih oblika poljoprivrednih proizvođača , tradicija u poljoprivrednoj proizvodnji, postojanje kapaciteta za prihvat i preradu, postojanje službi podrške. Najveću prepreku bržem razvoju poljoprivrede predstavljaju usitnjenost posjeda, ekstenzivna poljoprivredna proizvodnja, nizak nivo specijalizacije proizvodnje , nizak nivo tehničke opremljenosti farmi i znanja u korišćenju novih tehnologija, nepostojanje adekvatnih kreditnih linija za poljoprivredu i nedovoljna prisutnost stručnih, savjetodavnih i inspekcijskih službi.
Sredstva za podsticaj poljoprivredne proizvodnje planirana su budžetom za 2017. godinu u visini od 365.000 KM i to: 1. Sredstva za podsticanje razvoja stočarstva, pčelarstva, voćarstva, vinogradarstva, ljekovitog, aromatičnog, industrijskog bilja i heljde u iznosu od 340.000 KM. Od toga je planirano da sredstva namijenjena za: -stočarstvo iznose 266.000 KM, -pčelarstvo 29.000 KM, -voćarsku i vinogradarsku proizvodnju 10.000 KM, -povrtlarsku i cvjećarsku proizvodnju 27.000 KM, -za ljekovito, aromatično, industrijsko bilje i heljdu 8.000 KM.
2 . Sredstva za modernizaciju postojećih i izgradnju novih proizvodnih kapaciteta u svrhu prerade poljoprivrednih proizvoda u iznosu od 9.000 KM. Pravo na sredstva imaju korisnici koji se na vlastitom imanju bave proizvodnjom i preradom poljoprivrednih proizvoda namijenjenih tržištu.
3. Sredstva za edukaciju poljoprivrednih proizvođača i organizovanje izložbi , seminara i sajmova, troškove objavljivanja u medijima,troškovi rada komisije za davanje u zakup poljoprivrednog zemljišta u iznosu od 4.000 KM.
4. Sredstva za osposobljavanje degradiranih, neplodnih i poljoprivrednih zemljišta lošijeg kvaliteta i melioracije zemljišta slabijeg kvaliteta (sredstva naplaćena od naknade za promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta i zakupa zemljišta) u iznosu od 7.000 KM.
5. Sredstva za razvoj organske proizvodnje u iznosu od 5.000 KM.Programom podsticaja poljoprivredne proizvodnje na području opštine Derventa za 2017. godinu predviđeno je da pravo na podsticajna sredstva imaju korisnici odnosno poljoprivredna gazdinstva sa prebivalištem odnosno sjedištem na području opštine Derventa koja obavljaju poljoprivrednu proizvodnju na teritoriji opštine i koja su upisana u registar poljoprivrednih gazdinstava u opštini Derventa.
Prilikom podnošenja zahtjeva za dodjelu podsticajnih sredstava korisnici moraju podnijeti dokumentaciju propisanu Programom za pojedine vrste podsticaja i Potvrdu o registraciji poljoprivrednog gazdinstva izdatu od strane APIFA.
Podnošenje zahtjeva je u sali opštine.
Komisija za podsticaj, koju predlaže Načelnik opštine, će sagledati da li korisnik ispunjava uslove za dodjelu sredstava i utvrđivanjem činjeničnog stanja na terenu ,sačiniti će zapisnik o ispunjenosti uslova iz Programa i prijedlog Zaključaka o isplati podsticajnih sredstava i isto dostaviti Načelniku opštine.
Maksimalan iznos podsticaja koji može dobiti podnosilac zahtjeva(poljoprivredno gazdinstvo) u toku godine , po osnovu jednog ili više vidova podsticaja iznosi 3.000 KM ,izuzev gazdinstava koja imaju 25 muznih grla i više gdje podsticaj po osnovu jednog ili više vidova proizvodnje iznosi do 5.000 KM.
Program podsticaja poljoprivredne proizvodnje u 2017. godini prati Strategiju ruralnog razvoja opštine Derventa od 2014. do 2020. godine u okviru svojih budžetskih mogućnosti.
U izradi Programa su korišćene odgovarajuće analize stanja poljoprivredne proizvodnje, Analize realizacije Programa podsticaja za poljoprivednu proizvodnju iz 2016. godine kao i iskustvo koje je odjeljenje imalo u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.
Podsticaji u poljoprivrednoj proizvodnji za 2016. godinu
Na 36. sjednici Skupštine opštine usvojen je Program podsticaja u poljoprivrednoj proizvodnji u 2016. godini. Program je donešen u saglasnosti sa Strategijom ruralnog razvoja opštine Derventa za period od 2014. do 2020. i Strategijom razvoja opštine Derventa za period od 2011. do 2016. godine. Sredstva za podsticaj poljoprivredne proizvodnje planirana su budžetom opštine za 2016. godinu u visini od 330.000 KM.Za podsticanje razvoja stočarstva, pčelarstva, voćarstva,vinogradarstva, povrtarstva, ljekovitog, aromatičnog i industrijskog bilja i heljde planirana su sredstva u iznosu od 310.300 KM.
Za modernizaciju postojećih i izgradnju novih proizvodnih kapaciteta u svrhu prerade poljoprivrednih proizvoda planirano je izdvajanje u iznosu od 4.000 KM. Za edukaciju poljoprivrednih proizvođača i organizovanje izložbi,seminara i sajmova, troškova objavljivanja u medijima, troškova rada komisije za davanje u zakup poljoprivrednog zemljišta biće izdvojeno 4.700 KM. Za osposobljavanje degradiranih,neplodnih i poljoprivrednih zemljišta lošijeg kvaliteta(sredstva naplaćena od naknade za promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta i zakupa poljoprivrednog zemljišta) u iznosu od 8.000 KM Za razvoj organske proizvodnje planirana su sredstva u iznosu od 3.000 KM.
Pravo na podsticajna sredstva imaju poljoprivredna gazdinstva sa prebivalištem na području opštine Derventa, koja obavljaju poljoprivrednu proizvodnju na teritoriji opštine i koja su upisana u registar poljoprivrednih gazdinstava u opštini Derventa. Maksimalan iznos podsticaja koji može dobiti podnosilac zahtjeva(poljoprivredno gazdinstvo) u toku godine, po osnovu jednog ili više vidova podsticaja iznosi 3.000,00 KM,izuzev poljoprivrednih gazdinstava koja imaju 25 muznih grla i više gdje podsticaj po osnovu jednog ili više vidova proizvodnje iznosi do 5.000 KM. Iz Programa za 2016. godinu su izostavljene stavke "Proizvodnja i uzgoj ribe" i "Proizvodnja sadnica jabučastog , koštičavog voća i sadnica kalemova" iz razloga što posljednjih godina nije bilo zahtjeva za ove stavke.Izostavljena je i stavka "Melioracija poljoprivrednog zemljišta slabijeg kvaliteta "koja se izvodi putem krećčenja i izvođenja zemljanih radova zbog toga što se za tekuću godinu planira veći broj zahtjeva za kalcifikaciju poljoprivrednog zemljišta.
Po svojim prirodnim karakteristikama i geografskom položaju opština Derventa, kao i cjelokupni prostor derventske opštine, pripada mikroregionalnoj cjelini peripanonskog prostora sa umjereno-kontinentalnom klimom i pretežno brežuljkastim zemljištem koji pružaju povoljne mogućnosti za razvoj raznih vidova privrednih djelatnosti, a naročito poljoprivrede. Teritorija opštine je reljefno izdiferencirana i visinski interval se kreće od 103 do 215 metara nadmorske visine. Po godišnjoj raspodjeli padavina ovaj prostor spada u sušnija područja sa prosječnom mjesečnom količinom padavina od 72,08 mm, najviše padavina je u aprilu, junu, septembru i novembru. Prosječna godišnja temperatura je 10,55 stepeni Celzijusa sa najtoplijim mjesecom julom i prosječnom temperaturom od 22,2 stepena i najhladnijim mjesecom januarom sa prosječnom temperaturom od – 3,1 stepen Celzijusa.
Zemljište je , na području koje pokriva opština, još uvijek očuvano od zagađenja i predstavlja temelj za poljoprivrednu proizvodnju i proizvodnju zdrave hrane za čovjeka. U pogledu kvaliteta zemljišta, 26,7 posto zemljišta je od I – IV klase i predstavlja kvalitetno poljoprivredno zemljište, dok 73,3 posto čini zemljište V-VII klase. Poljoprivredno zemljište na površini od oko 35.671 ha na području opštine, raspoređeno je na privatno i državno. Pod privatnim je oko 34.378 ha ili 96,37 posto, a u državnoj svojini 1.293 ha površine ili 3,63 posto.
Obradivog poljoprivrednog zemljišta ( njive, vrtovi,voćnjaci, vinogradi i livade) je oko 34.803 ha površine, od čega je u privatnoj svojini oko 33.720 ili 96,88 posto, a u državnoj svojini oko 1.083 ha ili 3,12 posto. U ukupnoj strukturi poljoprivrednog zemljišta učešće oranica je 29.778 ha ili 57 posto, pod pašnjacima i livadama je 3.524 ha ili 7 posto, voćnjaci i vinogradi obuhvataju 2.454 ha ili 5 posto. Pod šumama je 12.781 ha ili 25 posto i neplodna zemlja pokriva površinu od 3.133 ha ili 6 posto ukupnog zemljišta.
Na području ruralnog dijela opštine prisutno je 38.825 posjednika zemljišta, cca 61.235 poljoprivrednih parcela i 34.018 ha ukupnih poljoprivrednih površina.